آیا به ماهیت نهضت امانیه حق حرمت میگذاریم؟
نوشتهٔ دکتور زمان ستانیزی
صدسال بعد از آغاز نهضت امانیه هنوز هم با ارزشهای بنیادئ نهضت در ستیز هستیم. اساسات مشروطیت در قانونگذاری عمدتاً روی کاغذ را سیاه کرده ولی روی پیروانش را سپید نکرده: قوانین قابل اجرا پیوسته در ملهٔ عام دستخوش تعرض زورمندان قرار میگیرند. قومگرایی، مذهبگرایی، نژادی پرستی، و زبان پرستی به اوج تخریبی آن رسیده، افغانیت و هویت افغانی زیر تهدید و توطیه های بیگانه پرستی ها دست و پا میزند، نهضت زنان هنوز هم در مجموع نمایشی است، مکاتب دختران هنوز هم زیر شلاق ذهنیت «ناقص العقلی» به آتش کشیده میشوند، تعدد زوجات نشانهٔ تمول و مایهٔ افتخار پنداشته میشود، نه منبع محورئ آشوب و فروپاشی خانواده. هنوز هم فرهنگ سیاسی با ذهنیت اجتماعی همخوانی ندارد... اینها در ردیف اول اصلاحات امیر امان الله خان و ملکه ثریا قرار داشتند، ولی حتی صد سال بعد هم به اینها کمترین توجه نمیشود، در عوض آرمانهای آنها با شعاربازیهای بزرگداشت و تجلیل میشود. بلی با تأسف باید بگویم که ارزشهای دورهٔ امانیه شعار بیش نیست ولو به خاطر آن امان الله خان و ملکه ثریا را چند و چندین بار از زیر خاک زنده بِکشند و بی تأمل به نامهای شان ببالند. انگشت انتقادم صرف به سوی دولتمندان و دولتمداران نیست، بلکه به سوی هر آنکه آفغان است. اگر افغانستان سربلند میخواهیم باید امانتِ امانیت را در معنی از خود آغاز کنیم.
